مقایسه شاخص‌های مختلف جهت کمک به تشخیص افتراقی کم‌خونی فقر آهن از بتا تالاسمی مینور

  چکید ه   سابقه و هدف   کم خونی فقر آهن و بتاتالاسمی مینور جزو شایع‌ترین اشکال کم خونی میکروسیتیک می‌باشند. شاخص‌های تمیز دهنده بر اساس شمارش گلبول قرمز و شاخص‌های خونی جهت افتراق سریع و مطمئن بین بتا تالاسمی مینور و کم خونی فقر آهن وجود دارند. در این مطالعه بعضی از این شاخص‌ها بررسی شده‌اند.   مواد وروش‌ها   مطالعه انجام شده از نوع توصیفی بود. در این مطالعه 10 شاخص متفاوت تمیزدهنده کم خونی فقر آهن و بتا تالاسمی مینور شامل منتزر، انگلند و فریزر، سری و استاو، گرین و کینگ، شاین ولال، شمارش گلبول‌های قرمز، وسعت انتشار گلبول قرمز، شاخص وسعت انتشار گلبول قرمز، تراکم متوسط هموگلوبین سلول و تراکم متوسط هموگلوبین در لیتر خون در 173 بیمار با تشخیص کم‌خونی فقر آهن و 150 بیمار با تشخیص بتا تالاسمی مینور محاسبه شده است. هم چنین برای 8 شاخص اول مقادیر قابل قبول موجود را در نظر گرفته و برای دو شاخص باقی‌مانده به منظور به دست آوردن مقادیر مذکور، میزان میانگین و میانه در 85 فرد طبیعی شامل 45 فرد بالغ و 40 کودک محاسبه شده است. بیماران مذکور جهت مطالعه به دو رده سنی 1 تا 10 ساله و 10 تا 57 ساله تقسیم شدند، با در نظر گرفتن این شاخص‌ها تعداد بیمارانی که به درستی تشخیص داده شده بودند مشخص شد. جهت تحلیل نتایج از نرم‌افزار 5/11 SPSS استفاده شد.   یافته‌ها   خصوصیت و حساسیت هیچ‌کدام از شاخص‌ها در بیماران 10 تا 57 ساله 100% نبود ولی در بیماران 1 تا 10 ساله تنها شاخص شاین و لال خصوصیت 100% و حساسیت نزدیک به 90% نشان داد. صحت شاخص‌های تمیز دهنده از بیشترین به کمترین در گروه سنی زیر 10 سال به ترتیب شامل شاین و لال < شمارش گلبول قرمز < سری و استاوا < منتزر < انگلند و فریزر < گرین و کینگ < شاخص وسعت انتشار < وسعت انتشار گلبول قرمز و در گروه سنی 10 تا 57 سال به ترتیب شاخص وسعت انتشار < شمارش گلبول قرمز < منتزر < انگلند و فریز < سری واستاوا < وسعت انتشار گلبول قرمز < شاین ولال < گرین و کینگ بود و شاخص یدون در زیر 10 سال برای شاخص شاین و لال و شمارش گلبول قرمز و بالای 10 سال، شاخص وسعت انتشار و شمارش گلبول قرمز بیشترین ارزش تشخیصی را داشتند.   نتیجه گیری   هیچ‌کدام از شاخص‌های مذکور دارای خصوصیت و حساسیت کافی جهت تشخیص افتراقی بین کم خونی فقر آهن و بتا تالاسمی مینور نبود. تراکم متوسط هموگلوبین در سلول( MCHD=Mean Cell Hemoglobin Density ) در هر دو گروه سنی بیماران کم خونی فقر آهن و بتا تالاسمی مینور به مقادیر طبیعی نزدیک و یا مساوی بود. ولی تراکم متوسط هموگلوبین در لیتر خون( MDHL= Mean Density of Hemoglobin per Liter ) به طور مختصر در بتا تالاسمی مینور از مقادیر طبیعی بالاتر و در ابتلا به کم خونی فقر آهن کمتر بود. شمارش گلبول قرمز در زیر و بالاتر از 10 سال از نظر شاخص یدون، بیشترین صحت و اعتبار را داشت.   کلمات کلیدی : بتاتالاسمی، کم خونی فقرآهن، شاخص‌‌‌ها